در سراسر جهان، حل معضلات و آسیب‌های اجتماعی بدون گروه‌های مردمی، سمن‌ها و خیریه‌ها ممکن نیست.

دولت در بیشتر موارد امور اجرایی را به NGO، سمن‌ها و خیریه‌ها می‌سپارد و خود بر این امور نظارت دارد.

با این وجود در کشورمان، علاوه بر دخالت دولت در اجراییات، تعدد دستگاه‌های مسئول و دغدغه‌مند نیز به موازی کاری و بی توجهی به برخی از آسیب‌های اجتماعی منجر شده است.

محمد حسن داوودی، از داوران رویداد اجتماعی امیر و مدیر یکی از مدارس کودکان کار در گفت و گو با خبرنگار مهر در خصوص وضعیت سمن‌ها یا همان سازمان‌های مردم‌نهاد گفت: یک تعریفی برای سمن‌ها قائل هستیم که آن هم یک گروه همفکر که می‌خواهند یک کار خیری را انجام دهند می‌شود هرچه سطح بلوغ این گروه بیشتر می‌شود. یک خیریه نزدیک می‌شوند. منظور از خیریه یک گروه و تشکیلاتی است که می‌خواهد با حمایت مستقیم به صورت ساختار یافته اقداماتی را به پیش می‌برند. بسته‌های غذایی را توزیع می‌کنند؛ در خرید جهیزیه مشارکت می‌کنند و به ریشه‌های مسائل اجتماعی وارد نمی‌شوند.

داوودی تاکید کرد: خیریه‌ها در این تعریف به طور کلی به اصل علل بروز مشکلات اجتماعی وارد نمی‌شوند.

وی با اشاره به اینکه ممکن است اتفاقاتی در یک تیم تشکیلاتی خیریه رخ دهد که به یک سمن شبیه شود؛ گفت: سمن‌ها به ریشه‌ها می‌پردازند و صرفاً کارهای حمایتی بدون توجه به علل پیدایش موضوع انجام نمی‌دهند. سمن‌ها معمولاً به دنبال پیدا کردن ریشه‌های کلان برای دراز مدت و در شرایط طولانی مدت جامعه هستند.

مدیر مدرسه صبح رویش تاکید کرد: تفاوت سمن و خیریه تنها در تفاوت در ثبت آنها نیست و ممکن است فردی یک سمن ثبت کند اما به صورت خیریه آن را اداره کند. ما هم البته نمی‌توانیم بگوییم درست‌تر و بهتر کدام است.

وی با طرح این سوال که سهم حاکمیت در کمک به هر یک از این گروه‌ها چیست؛ گفت: بهتر باید بگوییم که حاکمیت در برخورد با مراکز خیریه یا سمن‌ها چه طور می‌تواند کمک کند.

این فعال اجتماعی با بیان اینکه سهم حاکمیت باید تأمین زیرساخت باشد؛ گفت: حاکمیت هم باید زیرساخت‌های حقوقی را فراهم کند تا مجوزها صادر و تمدید شود و هم باید زیرساخت‌های فیزیکی را فراهم کند تا سمن‌ها بتوانند فضاها یا ساختمان‌هایی را مناسب فعالیت‌های خود داشته باشند.

داودی تاکید کرد: متأسفانه بسیاری از سمن‌ها در فضاهای بسیار کوچک خدمات بسیار ارزشمندی می‌دهند در حالی که سازمان‌های دولتی یا شهرداری‌ها امکانات بسیار وسیعی دارند که بدون استفاده مانده و هیچ گونه مسئولیت اجتماعی ندارند.

موازی کاری با حضور سازمان‌های متعدد دولتی

وی با اشاره به اینکه حاکمیت می‌تواند در زیر ساخت‌های اطلاعاتی هم کمک کند؛ گفت: متأسفانه موازی کاری به شدت زیاد است. گاهی می‌بینیم که یک خانواده محروم از ۱۰ سمن و خیریه کمک دریافت می‌کند و محروم دیگری هیچ کمکی دریافت نمی‌کند. چه کسی باید این اطلاعات را مرتب و هماهنگ کند.

داور رویداد فعالان اجتماعی امیر گفت: هماهنگی اطلاعاتی باید وجود داشته باشد تا سمن‌ها در مواجهه با یک کودک آسیب دیده مطمئن باشند و استعلام بگیرد که این کودک از چه مراکزی سرویس گرفته و آیا خدماتی تاکنون دریافت کرده است یا خیر. چه مراکزی به او چه خدماتی دادند تا یک خیریه همان خدمات را به او ندهد و بتواند کمک بهتری به او داشته باشد.

داودی تاکید کرد: این هماهنگی اطلاعاتی و استعلام نیازمند کمک حاکمیت است و حاکمیت در تأمین اطلاعاتی و شبکه سازی خیریه‌ها و سمن‌ها باید نقش خود را ایفا کند. بخش حاکمیتی باید زیرساخت اطلاعاتی این قضیه را فراهم کند.

وی با اشاره به دخالت دولت در اجرای امور خیریه گفت: اگر بخش حاکمیتی به هماهنگی اطلاعاتی بپردازد و وارد تصدیگری نشود بسیاری از مشکلات سریع‌تر حل خواهد شد. سازمان‌هایی مثل کمیته امداد، بهزیستی و شهرداری‌ها به صورت حاکمیتی و دولتی کارهایی را انجام می‌دهند. معمولاً خود این مراکز وارد کارهای اجرایی می‌شوند بسته‌های قضائی یا لوازم التحریر توزیع می‌کنند و به نظر من با این کارهای اجرایی موازی کاری صورت می‌گیرد این اقدامات را این دستگاه باید به مردم واگذار کنند. بخش مردمی با اطلاعات بسیار دقیق‌تر می‌تواند بهتر اقلام را توزیع کند.

مدیر مدرسه کودکان کار صبح رویش گفت: سیستم مددکاری از کف جامعه با اطلاعاتی که دارد بسیار بهتر و درست‌تر می‌تواند کار را پیش ببرد. این سمن‌ها می‌توانند حلقه مشورتی خوبی هم برای تصمیم سازان باشند. اولویت‌ها را مشخص کنند و برای مداخلات اولویت‌ها را شناسایی کنند.

۳۳ مرتبه طرح جمع آوری کودکان کار اجرایی شده است

وی با اشاره به اینکه برای برطرف کردن معضل کودکان کار تاکنون ۳۳ مرتبه طرح جمع آوری کودکان کار اجرایی شده است؛ است؛. گفت: وقتی این طرح ۳۳ مرتبه اجرایی شده اما جوابی نگرفتیم طرح جمع آوری را به صورت یک فاجعه قلمداد می‌کنیم یعنی کودک کار را به شکل یک مجرم نگاه می‌کنیم. برای این کار هیچگاه هم موفق نشدیم این قضیه را ساماندهی کنیم و دائم اشتباه را تکرار می‌کنیم.

داودی خاطر نشان کرد: بنابراین دستگاه حاکمیتی باید اولویت‌های خود را با بخش حاکمیتی منطبق کند تا ببینند که سمن‌ها چه راهکارهایی نشان خواهند داد.

وی با اشاره به اینکه سمن‌ها راهکار توانمندسازی می‌دهند؛ گفت: البته که گاهی این راهکارها زمانبر است. به همین دلیل این راهکارها چندان باب میل دستگاه‌های مسئول نیست. مسئولان معمولاً می‌خواهند یک ساله یا دو ساله نهایتاً یک موضوع برطرف شود در حالی که یک آسیب اجتماعی یک یا دو ساله ایجاد نشده است که به همین اندازه برطرف شود.

داودی خاطر نشان کرد: سمن‌های بسیاری وجود دارند که توانایی توانمندسازی از نظر علمی و دانشی و تجربی را دارند ولی زیرساخت‌هایش را ندارند. بخش دولتی زیرساخت‌هایش را به سمت جمع آوری می‌برد؛ اسم آن را هم ساماندهی می‌گذارد. در حالی که هیچ فرقی در عمل وجود ندارد و در اصل جمع آوری است.

داودی خاطر نشان کرد: دستگاه دولتی زیرساخت خود را به بدترین شکل اشغال می‌کند اما آن را در اختیار سمن‌ها قرار نمی‌دهد در حالی که این سمن‌ها هستند که به دنبال حل ریشه‌ای معضلات اجتماعی هستند. پس مشخصاً دولت باید به دنبال حل ریشه‌ای معضلات به کمک سمن‌ها باشد.